Những con đường lây nhiễm viêm gan B và cách phòng ngừa

Viêm gan B là một căn bệnh mạn tính gây ra bởi virus siêu vi B HBV và có tỉ lệ lây nhiễm cao. Theo thống kê thì đây là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến xơ gan và ung thư gan với tỉ lệ tương đối cao tại việt nam.

Virus viêm gan siêu vi b có lây nhiễm qua đường máu, từ mẹ sang con và quan hệ tình dục không an toàn vì vậy để có thể chăm sóc sức khỏe tốt cho gia đình phòng tránh nguy cơ lây nhiễm viêm gan B chúng ta cùng nhau tìm hiểu bài viết dưới đây những con đường lây nhiễm viêm gan B và cách phòng ngừa.

Viêm gan B là gì?

Bệnh viêm gan siêu vi B hay còn gọi là viêm gan B đây là một bệnh phổ biến toàn cầu, nó thuộc nhóm bệnh truyền nhiễm, do virus viêm gan siêu vi B (HBV – Hepatitis B virus) gây ra. Hiện nay theo thống kê ghi được có đến gần 1/3 dân số thế giới mắc viêm gan siêu vi B, nhiều nhất là tại các nước đang phát triển. Việt Nam là nước nằm trong vùng có tỷ lệ bệnh nhân lây nhiễm viêm gan siêu vi B cao (ước tính có khoảng 8,6 triệu người nhiễm).

Nguyên nhân chính gây ra bệnh viêm gan siêu vi B ở người được xác định là do Virus viêm gan siêu vi B (HBV – Hepatitis B virus). virus HBV là một virus thuộc họ Hepadnaviridae. Xét về mặt cấu tạo của virus viêm gan siêu vi B, bộ gene (genome) của virus HBV này không hoàn toàn là sợi đôi ADN, mà nó bao gồm một sợi ngắn và một sợi dài, gen ADN này chứa 3200 nucleotide cũng vì vậy mà chúng được biết đến là virus ADN nhỏ nhất. 
Virus HBV được đánh giá là có sức sống vô cùng mạnh khi có thể sống được 30 phút ở nhiệt độ 100 độ C, virus HBV có thể sống 20 năm ở nhiệt độ -20 độ C và 7 ngày ở môi trường nhiệt độ bình thường bên ngoài.
Về cơ chế bệnh sinh, bản thân virus viêm gan B HBV không trực tiếp làm tổn thương tế bào gan mà do hệ thống miễn dịch của cơ thể (tế bào Kupffer tế bào nằm trong xoang gan) sẽ nhận diện các tế bào gan đã bị nhiễm, sau đó chính tế bào Kupffer sẽ sản sinh nhiều chất gây viêm như Leukotriene, Interleukin, TNF-α, TGF-β …. những tế bào này tấn công phá hủy tế bào, gây tổn thương gan. Quá trình này được diễn ra liên tục, trong một thời gian dài sau đó sẽ dẫn đến viêm gan B mạn tính.

Hiện nay Việt Nam có khoảng 15% dân số đang mắc viêm gan B, và khoảng hơn 10% số bệnh nhân này có khả năng nguy cơ mắc ung thư gan cao. Bệnh viêm gan B được coi là “sát thủ thầm lặng” với các triệu chứng biểu hiện rất kín đáo, khó phát hiện dễ nhầm sang bệnh khác nếu không xét nghiệm máu. Đến khi phát hiện thì hầu hết bệnh nhân đang ở giai đoạn mãn tính, xơ gan, bệnh nhân xơ gan mất bù (hay còn gọi là xơ gan cổ trướng), ung thư gan.

Vì vậy việc hiểu rõ về con đường lây nhiễm viêm gan B và tìm ra cách phòng tránh bệnh là điều rất quan trong và cần thiết lúc này.

Những con đường lây nhiễm virus siêu vi B HBV

Hiểu biết về những con đường lây nhiễm viêm gan B sẽ giúp các bạn có đầy đủ kiến thức và phòng ngừa được viêm gan B một cách an toàn và hiệu quả nhất.

Virus viêm gan siêu vi B lây qua đường máu

Con đường lây nhiễm chủ yếu của virus viêm gan B chính là qua máu. 

Máu là nơi có lượng HBV cao vì vậy nếu da hoặc niêm mạc của chúng ta bị xây xước mà lại có tiếp xúc với máu của người bị viêm gan B thì nguy cơ nhiễm bệnh sẽ rất cao. Virus HBVcũng được tìm thấy trong dịch âm đạo, tinh dịch, nước tiểu, phân, dịch mật sữa, nước bọt, mồ hôi, nhưng với nồng độ HBV rất thấp, vì vậy khi da hoặc niêm mạc của bạn bị tổn thương mà tiếp xúc với các chất dịch này thì cũng có thể bị lây nhiễm HBV.
Việc lây nhiêm virus HBV cũng có thể xảy ra thông qua việc tái sử dụng kim và ống tiêm trong môi trường chăm sóc sức khỏe hoặc giữa những người nghiện tiêm chích ma túy.
Lây nhiễm trong quá trình truyền máu: bệnh nhân nhiễm virus viêm gan B có thể xảy ra trong quá trình y tế, phẫu thuật và nha khoa, truyền máu.

Bệnh nhân đi săm hình thông qua hình xăm hoặc thông qua việc sử dụng dao cạo và các vật tương có chứa nguồn nhiễm máu nhiễm bệnh.

Viêm gan B lây từ mẹ sang con

Khi mẹ mang thai bị nhiễm virus viêm gan B, thì khả năng lây nhiễm viêm gan B cho thai nhi là rất cao. Tỷ lệ lây nhiễm HBV tăng cao dần cùng với thời gian bé phát triển cho đến khi trẻ ra đời. Trong 3 tháng đầu thai kì, tỷ lệ lây nhiễm HBV ở trẻ sơ sinh là 10% và có thể tăng lên khoảng 60-70% ở 3 tháng cuối. Có đến 50% số trẻ này có thể bị viêm gan B HBV mãn tính và đe dọa nguy cơ khi bị xơ gan lúc trưởng thành.

Theo các kết quả nghiên cứu từ các bà mẹ mang thai thì có đến 95% khả năng một người mẹ bị nhiễm viêm gan B mạn tính sẽ lây truyền sang cho con mình trong quá trình mang thai và chuyển dạ nếu như người mẹ không được dự phòng tốt.

Trên thực tế, tất cả các bà mẹ mang thai đều nên được kiểm tra chi tiết nhiễm viêm gan B mạn tính. Trẻ sinh ra từ mẹ bị viêm gan B HBV dương tính sẽ được tiêm vắc-xin ngừa viêm gan B và huyết thanh kháng siêu virus viêm gan B ngay khi chào đời để hạn chế và triệt tiêu khả năng lây nhiễm bệnh từ mẹ sang con. 

Việc này sẽ giúp giảm thiểu tối đa nguy cơ lây truyền viêm gan B sang trẻ xuống một cách đáng kể, chỉ còn xấp xỉ 5%. 

Không những thế, ngay cả khi các bà mẹ có tải lượng virus rất cao cũng có thể được điều trị ngay trong giai đoạn thai kỳ để ngăn ngừa lây truyền cho thai nhi. 

Dù cho khả năng lây nhiễm viêm gan siêu vi B từ mẹ sang con là có thể xảy ra tuy nhiên việc cho con bú bằng sữa mẹ vẫn được xem là an toàn nếu người mẹ bị bệnh viêm gan B mạn tính vì virus viêm gan B không lây truyền qua sữa mẹ (bệnh chỉ có thể lây truyền nếu núm vú của người mẹ nếu bị nứt hoặc chảy máu)

Viêm gan B lây qua đường tình dục

Virus HBV có thể lây nhiễm cho đối phương qua các vết xước trong quá trình quan hệ tình dục của cả 2. Chính vì vậy hãy chắc chắn rằng, bạn đã sử dụng biện pháp an toàn trong khi quan hệ tình dục như: sử dụng bao cao su, không quan hệ bằng miệng…

Virus viêm gan b lây qua đường ăn uống không?

Virus viêm viêm gan B được biết chỉ được biết đến là có tỷ lệ lây nhiễm cao mặc dù khả năng lây nhiễm viêm gan siêu vi B là khá lớn thông qua đường máu, quan hệ tình dục, mẹ sang con tuy nhiên virus viêm gan B không lây qua con đường ăn uống nói chuyện hay tiếp xúc thông thường.

Vì vậy việc việc ăn uống riêng, sinh hoạt riêng là điều không cần thiết nó sẽ khiến bệnh nhân cảm thấy tự ti, e ngại như vậy không tốt cho quá trình điều trị.

viêm gan b lây qua đường nước bọt không

Đường lây truyền của virus viêm gan siêu vi B qua nước bọt rất khó xảy ra, trừ khi có vết thương, có xuất hiện chảy máu. Cho đến nay vẫn còn những ý kiến trái chiều có nhiều ý kiến về việc một nụ hôn sâu có khả năng khiến virus viêm gan B lây lan hay không, bởi vì về mặt lý thuyết thì khi hôn sâu sẽ tiếp xúc với một lượng lớn nước bọt mà virus viêm gan B có thể tìm thấy trong nước bọt đối với những người đang nhiễm viêm gan B.

viêm gan b lây qua đường hô hấp không

Viêm gan B không lây qua đường hô hấp và tiếp xúc thông thường vì vậy khi tiếp xúc với bệnh nhân viêm gan B chúng ta cần quan tâm và hỏi thăm sức khỏe bệnh nhân hơn là việc xa cách đối với họ sẽ tạo cảm giác bị xa lánh.

Phòng ngừa lây nhiễm virus siêu vi B

Tiêm phòng vắc-xin viêm gan B là phương pháp chủ động và hữu hiệu trong phòng ngừa khả năng nhiễm viêm gan B, đặc biệt là các đối tượng có tỉ lệ nguy cơ cao như: nhân viên y tế, người nhà sống cùng với thành viên trong gia đình có người bị dương tính với viêm gan B, người quan hệ tình dục với đối tượng có dương tính với viêm gan B, người  bệnh trước đây đã hoặc đang sử dụng ma túy…

Hiện nay, tiêm vắc-xin phòng ngừa viêm gan B là cách dự phòng viêm gan B hiệu quả nhất, vaccin thúc đẩy hệ miễn dịch cơ thể chiến đấu chống lại virus ngay cả khi đã phơi nhiễm. Người dân nên chủ động tiêm ngừa vaccin viêm gan B ngay từ bé để có thể phòng ngừa viêm gan B mãn tính tránh những hậu quả xấu sau này. 

Các loại vaccin hiện nay được sử dụng phổ biến như:

Loại đơn:

Engerix B 10mcg/0,5ml được sản xuất bởi công ty GSK tại Bỉ

Engerix B 20mcg/1ml của công ty GSK sản xuất tại Bỉ

Euvax 10mcg/0,5ml của công ty Sanofi Pasteur – PHÁP, sản xuất tại Hàn Quốc, đơn vị đã được cấp phép tại việt nam bởi Cục Quản lý Dược ngày 01/02/2018.

Huyết thanh kháng virus viêm gan siêu vi B Immunohbs 180UI/1ml của công ty Kedrion, sản xuất tại Ý.

Loại phối hợp:

Vắc-xin Twinrix được sản xuất bởi công ty GSK Bỉ có tác dụng phòng ngừa viêm gan A – viêm gan B

Vắc-xin Infanrix hexa 0,5ml được sản xuất bởi công ty GSK (Bỉ) có tác dụng phòng ngừa bệnh Bạch hầu – uốn ván – ho gà – bại liệt – Hib – viêm gan B.

Vắc-xin Hexaxim 0.5ml sản xuất bởi công ty Sanofi (Pháp) có tác dụng phòng ngừa bệnh Bạch hầu – uốn ván – ho gà – bại liệt – Hib – viêm gan B.

Phòng ngừa viêm gan B hàng ngày bằng cách nào

Ngoài ra mọi người cũng có thể tham khảo một số cách phòng tránh viêm gan B sau:

– Quan hệ tình dục thủy chung, an toàn, sử dụng bao cao su trong lúc quan hệ để tránh lây nhiễm virus viêm gan B.

– Chủ động đi khám sức khỏe định kỳ để chắc chắn không bị nhiễm bệnh.

– Trước khi có ý định mang thai cả hai vợ chồng cần đi kiểm tra viêm gan B để xác định có bị nhiễm bệnh không để sớm có biện pháp điều trị hiệu quả

– Trong quá trình mang thai cũng cần thăm khám định kỳ trong suốt quá trình mang thai để đảm bảo có một thai kỳ khỏe mạnh.

– Băng kín các vết thương hở chảy máu để tránh bị lây nhiễm virus viêm gan B khi tiếp xúc với nguồn phơi nhiễm

– Không dùng chung kim tiêm với bất kì ai

-Luôn luôn dùng bơm kim tiêm mới và đã được vô trùng để sử dụng

– Không tiếp xúc trực tiếp với máu, các vết thương hở, chất dịch của người khác nếu chưa sử dụng dụng cụ bảo vệ.

– Không nên xăm hình, làm răng, châm cứu, xăm mắt, xăm môi…tại những cơ sở -không đảm bảo uy tín, an toàn.

Không nên dùng chung các vật dụng cá nhân với người khác như: bàn chải đánh răng, kìm bấm móng, dao cạo râu… đặc biệt các đối tượng đã nhiễm HBV

Các bậc cha mẹ cần hướng dẫn trẻ cách phòng tránh lây nhiễm viêm gan B để tránh bị lây nhiễm

Bệnh nhân viêm gan B nên làm gì để tránh lây nhiễm ra cộng đồng.

Bệnh nhân nhiễm viêm gan B nên chủ động phòng ngừa tránh lây nhiễm ra cộng đồng bằng các cách như sau:

Không sử dụng chung các vật dụng cá nhân

Quan hệ an toàn sử dụng các biện pháp phòng ngừa hiệu quả

Tuân thủ phác đồ điều trị viêm gan B bác sĩ đưa ra

Uống thuốc điều trị viêm gan B hàng ngày để đưa virus về âm tính giảm nguy cơ lây nhiễm sang người khác

Các loại thuốc điều trị viêm gan B hiệu quả đang sử dụng phổ biến hiện nay như:

• Tenofovir Disoproxil Fumarate 300mg (Thuốc Viread 300mg, Tefostad 300mg, Ricovir 300mg….)
• Tenofovir Alafenamid 25mg (Thuốc Hepbest 25mg. Vemlidy 25mg, Pharcavir 25mg, Tafsafe 25mg….
• Entecavir 0,5mg (Thuốc Baraclude 0,5mg. thuốc Hepariv 0,5mg, thuốc Cavir 0.5mg…)

Hiện nay chưa có phương pháp điều trị viêm gan B triệt để vì vậy việc phòng ngừa viêm gan B là điều quan trọng và cần thiết để tránh lây nhiêm HBV ra cộng đồng đảm bảo an toàn sức khỏe cho bản thân gia đình và toàn xã hội. Đặc biệt đối với bệnh nhân viêm gan B nên chủ động phòng tránh và tuân thủ đúng phác đồ điều trị bệnh. Liên hệ 0923283003 Nhà Thuốc Hapu để được tư vấn và hỗ trợ

Tác giả: DS Phan Văn Tuấn