Hydrocarbon thơm đa vòng (PAH) là những hợp chất có thể thấy ở nhiều nguồn phát sinh như từ tự nhiên, nhân tạo. Đây là một hợp chất không chỉ góp phần gây ra tình trạng ô nhiễm môi trường mà còn có những tác động không nhỏ đến sức khỏe. Hợp chất này có thể gây ra những biến đổi trong cơ thể người dẫn tới hàng loạt các bệnh lý trong đó đáng lưu ý nhất là nguy cơ gây bệnh ung thư.
1. Hydrocarbon thơm đa vòng là chất gì?
Hydrocacbon thơm đa vòng (PAHs – Polycyclic Aromatic Hydrocarbons) là các hợp chất hóa học trong cấu tạo bao gồm các vòng thơm không chứa các dị tố hay mang theo nhóm thế và có thế có hai hay nhiều vòng thơm gắn với nhau tạo thành các hợp chất hữu cơ bền.
Theo cấu tạo hydrocacbon thơm đa vòng thường được chia làm hai nhóm gồm:
- Nhóm có nhỏ hơn hoặc bằng sáu vòng thơm gọi là các PAHs phân tử nhỏ.
- Nhóm có nhiều hơn sáu vòng thơm gọi là các PAHs phân tử lớn
Các hydrocacbon thơm đa vòng thường tồn tại ở dạng không màu, hoặc có thể màu trắng hay vàng nhạt. Tồn tại ở thể rắn trong nhiệt độ phòng, có mùi thơm, nhưng mỗi loại lại có mùi khác nhau.
Chúng ít hoặc không tan trong nước mà tan trong các dung môi hữu cơ.
Đây là một hợp chất có thể tham gia nhiều phản ứng hoá học như phản ứng thế, phản ứng oxi hoá…Khi tồn tại trong môi trường thì chất này có thể tạo thành nhiều sản phẩm oxy hoá, còn có thể tác dụng với ozon và các gốc hydroxyl trong không khí.
Chính bản thân một số loại PAHs có thể gây hại trực tiếp cho cơ thể hoặc những sản phẩm oxy hoá của PAH là chất có độc tính cao với cơ thể.